Pil Test Cihazları
Pillerin kapasitesi çeşitli yöntemlerle ölçülebilir.
Kapasite testi tamamen dolu(şarjsız pil ise kullanılmamış) pilin
belirtilen voltaja kadar deşarj edilirken ne kadar süre boyunca çalıştığı
gözlemlenerek yapılır.
Ben kendimce bazı yöntemleri anlatacağım. Tabii ki pil ve şarj aleti gibi en temel
parçalara sahip olmalısınız.
1) Multimetre ve Direnç Yardımı İle Test
Elimde test cihazı yok, en temel araç gereçlerle test yapmak
istiyorum derseniz. 1 multimetre, uygun ohm değerine sahip direnç ve 1 adet
saatle test yapabilirsiniz.
Bir lityum-iyon pili ele alalım. Pili doldurup boşalttığınız akım
kapasiteyi etkiler. Şarj için en uygun akım kapasitenin %50’sidir. Bu konuda
hassas ayar yapamıyorsanız. 0.5A veya 1A ile şarj eden lityum iyon şarj
aletleri işinizi görecektir. Deşarjda da kapasitenin %20’si kadar akım en doğru
sonucu verecektir.
Pili tamamen doldurduktan sonra pilden akım çekmek için bir
dirence ihtiyacınız var, yükse watt’lı olması direncin çok ısınıp testin doğruluğunu
bozmaması açısından önemlidir. Pil tam doluyken direnç daha çok akım
çekecekken, pilin voltajı düşmeye başladığında çekilen akım da azalacaktır. Bu
yüzden nominal voltajı baz alarak “yaklaşık” kapasite ölçümü yapabilirsiniz.
3.7 voltluk, 2000 mAh’lık bir pilimiz olduğunu düşünelim. Bu
pilden 400 mA akım çekmek istiyoruz(kapasitenin %20’si) kaç ohm’luk dirence
ihtiyacımız var? 9.25 ohm, böyle bir direnç bulamayabiliriz 9 ohm ya da 10 ohm
direnç bulabiliriz. 10 ohm direnç ortalama pilimizden ortalama 370 mA akım
çeker ki bizim için yeterlidir. Direnci
ve multimetreyi pilimize paralel bağlarız. Pilin voltajı 2.5 volta(pil modeline
göre değişir) geldiğinde testi sonlandırırız. Pil 5 saat çalıştıysa, kapasitesi
5*370=1850 mAh diyebiliriz.
Bu en temel yöntemdir, tabii ki pilden anlık olarak çekilen akımı
her saniye ölçüp, not alıp ya da bir cihaz yardımı ile kaydedip daha doğru
hesaplama yapabilirsiniz.
2) Usb
Tester ve Direnç Yardımı ile Test
Yukarıdaki metottan farkı, hesaplamayı ve ölçümü bizim yerimize
usb tester yapacak. Pilimizi bir diren yardımı ile deşarj ederken üzerinden kaç
mAh akım geçtiğini göreceğiz. İlk
yöntemden daha doğru olsa da çok yüksek doğruluk beklememek gerekir. Bu iş için
üretilmiş dirençler de vardır ancak isterseniz elinizdeki herhangi bir direnci
de bağlayabilirsiniz. Usb giriş ve çıkış gerekebilir.
3) Kör Yük İle Test
Hazır ürün olan kör yüklerden alarak
bunlarla pillerinizi test edebilirsiniz. Üzerindeki ekrandan kapasiteyi
görebilirsiniz. Biraz daha pahalı olan bilgisayara bağlanabilenlerden alırsanız
çok daha iyi olur, sonuçları kaydedebilirsiniz, voltaj ve akım grafiklerini
görebilirsiniz.
Pil geri dönüşümünün amatör olarak
yaygınlaşmasıyla birlikte pil şarj aletlerine deşarj özelliği de eklenmeye
başladı. 200-300 tl’ye alabileceğiniz bir şarj deşarj cihazı ile hem pillerinizi
şarj edebilir, hem de istediğiniz zaman deşarj ederek kapasitesini
ölçebilirsiniz.
Liitokala, Xtar, imax gibi markaların
ürünleri ile pillerinizi deşarj ederek kapasitelerini büyük doğrulukla
ölçebilirsiniz.
5) Profesyonel Pil Test Cihazları İle Test
%99.99 doğruluk için profesyonel test
cihazlarına ihtiyaç vardır. Bu cihazlarla virgülden sonra 8 haneye kadar voltaj
ve akım ölçebilirsiniz, cihazlar o kadar hassastır. Yapacağınız iş çok hassas,
çok pahalı bir işe bu cihazlardan kullanmanız gerekir. Bu cihazlar çok farklı metotlarla bütün pil
türlerini test edebilir, isterseniz 0.1 milisaniye kayıt alabilir, sıcaklık
ölçebilir, çeşitli grafikler sağlar. Excel çıktıları verir.
